312 lines
15 KiB
HTML
312 lines
15 KiB
HTML
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
|
||
|
||
<html>
|
||
<version>1</version>
|
||
|
||
<head>
|
||
<title>Aygıtınızı Özgürleştirin - Androidinizi Özgürleştirin!</title>
|
||
|
||
<meta content="android akıllı telefon işletim sistemi sürücüler uygulamalar Replicant OS LineageOS F-Droid FoeBuD e.V. fsf ansol özgür yazılım telefon mobil telefon açık kaynak GTA04 Maemo/MeeGo Mer Tizen Carrier IQ casusluk casus matematiksel analiz" />
|
||
</head>
|
||
<body>
|
||
|
||
<p id="category"><a href="/activities/android/android.html">Androidinizi Özgürleştirin</a></p>
|
||
|
||
<h1>Aygıtınızı Özgürleştirin</h1>
|
||
|
||
<div id="introduction">
|
||
<div class="image" id="hello-free-droid">
|
||
<img src="/activities/android/robot.png" alt="Özgürleştirilmiş Android Robotu" />
|
||
</div>
|
||
|
||
<p>
|
||
Android çoğunlukla Özgür Yazılım olmasına rağmen aygıtlar
|
||
genellikle insanların bağımsız ve özerk bir şekilde
|
||
kullanmasını engelleyen özel mülk yazılım ve hizmetlerle
|
||
birlikte gelir. Android aygıtınızı özgürleştirin: Özgür bir
|
||
işletim sistemi ve özgür uygulamalarla verilerinizin denetimini
|
||
yeniden kazanmayı öğrenin!
|
||
</p>
|
||
</div>
|
||
|
||
<div id="subpages">
|
||
<div class="half">
|
||
<h3><a href="#Apps">Özgür Yazılım Uygulamalar</a></h3>
|
||
<p>
|
||
Yeni başlayanlar için en kolayı mobil uygulamaları
|
||
özgürleştirmektir. Size adanmış Özgür Yazılım uygulama
|
||
mağazalarını tanıtıyoruz ve mesajlaşma, navigasyon veya
|
||
oyunlar gibi en yaygın kullanım durumları için bazı
|
||
uygulamalar sunuyoruz.
|
||
</p>
|
||
<div class="action"><a href="#Apps">Uygulamalarınızı özgürleştirin</a></div>
|
||
</div>
|
||
<div class="half last">
|
||
<h3><a href="#OS">Özgür Yazılım İşletim Sistemleri</a></h3>
|
||
<p>
|
||
Satın alabileceğiniz telefonlardaki çoğu işletim sistemi özgür
|
||
değildir. Özgürlüklerinizi sınırlayan ve gizliliğinize zarar
|
||
veren önceden kurulmuş özel mülk yazılımlar içerirler. Bu
|
||
nedenle ileri düzey kullanıcılar mümkün olduğunca özgür bir
|
||
mobil işletim sistemi kurmalıdır.
|
||
</p>
|
||
<div class="action"><a href="#OS">İşletim sisteminizi özgürleştirin</a></div>
|
||
</div>
|
||
</div>
|
||
|
||
|
||
|
||
<h2 id="Apps">Uygulamalar</h2>
|
||
|
||
<p>
|
||
Çoğu kişi için <a href="https://play.google.com/">Google Play Store</a>,
|
||
uygulamaları için tek veya ana kaynaktır. Hatta bir uygulamanın
|
||
lisansı bir yana, uygulamanın Özgür Yazılım olup olmadığını bile
|
||
söylemez. Ne yazık ki bu veya diğer marketlerdeki çoğu uygulama özel
|
||
mülktür. Bir Özgür Yazılım uygulaması kursanız bile indirilen ikiliye
|
||
güvenmeniz için bir neden yoktur. Google Play'ı kullanmak için bir de
|
||
Google hesabı gerekir ve kendisi de özel mülk bir yazılımdır. Bu marketi
|
||
hiç kullanmamanız önerilir.
|
||
</p>
|
||
|
||
<h3 id="F-Droid">F-Droid</h3>
|
||
|
||
<div class="image left">
|
||
<img alt="F-Droid" src="/activities/android/f-droid.png" />
|
||
</div>
|
||
|
||
<p>
|
||
<a href="http://f-droid.org/">F-Droid girişimi</a>, Android dünyasında
|
||
üzücü Özgür Yazılım uygulaması durumunu değiştirmeye başladı. Android
|
||
platformu için kolayca kurulabilen Özgür Yazılım uygulamalarının bir
|
||
deposunu oluşturur. Özgür Yazılım uygulamalarına göz atmayı, bunları
|
||
aygıtınıza kurmayı ve güncellemeleri takip etmeyi kolaylaştıran bir
|
||
Android istemci uygulaması vardır. F-Droid'de bulunan uygulamalar
|
||
gizli bedeller içermez, çocuklar için güvenlidir ve olası
|
||
<a href="https://f-droid.org/wiki/page/AntiFeatures">karşıt özellikler</a>
|
||
hakkında şeffaftır.
|
||
</p>
|
||
|
||
<p>
|
||
F-Droid deposu, her uygulamanın birden çok sürümünün ayrıntılarını
|
||
içerir. Kendi depolarınızı kolayca oluşturabilir ve ekleyebilirsiniz.
|
||
Ancak girişim <a href="https://gitlab.com/fdroid/">çok aktif</a>
|
||
olduğundan, merkezi olmayan bir şekilde gelişmekte ve iş birliğine açık
|
||
olduğundan ötürü kendi depolarınızı oluşturmanız gerçekten gerekli
|
||
değildir. Amacı, tüm yararlı Özgür Yazılım Android uygulamalarını dâhil
|
||
etmek ve güncellemelerine ayak uydurmaktır.
|
||
</p>
|
||
|
||
<p>
|
||
<a href="/activities/android/help.html#Apps">F-Droid'e nasıl yardımcı olabileceğiniz</a>
|
||
hakkında bazı bilgiler topladık.
|
||
</p>
|
||
|
||
<h3 id="selection">Yaygın kullanım durumları için seçilen uygulamalar</h3>
|
||
|
||
<p>
|
||
Neyse ki hemen hemen her kullanım durumu için çeşitli Özgür Yazılım
|
||
uygulamalarından seçim yapabileceğimiz bir dünyada yaşıyoruz. Bu bölüm,
|
||
yeni başlayanlar için uygun, küçük bir uygulama yelpazesi sunmayı
|
||
amaçlamaktadır. Hiçbir şekilde böyle bir liste, her durum için mükemmel
|
||
olamaz. <a href="https://prism-break.org/">PRISM Break</a>,
|
||
<a href="https://myshadow.org/">Me and My Shadow</a> veya
|
||
<a href="https://securityinabox.org/">Box in Security</a> tarafından
|
||
sunulan tüm <a href="https://f-droid.org/packages/">F-Droid depolarına</a>
|
||
veya uygulama önerilerine de bakmanızı öneririz.
|
||
</p>
|
||
|
||
<h4 id="browser">Web'de gezinme</h4>
|
||
|
||
<p>
|
||
F-Droid'de farklı kitleler için birçok web tarayıcısı bulabilirsiniz.
|
||
Muhtemelen en iyi bilineni Mozilla'nın
|
||
<a href="https://f-droid.org/packages/de.marmaro.krt.ffupdater/">FFUpdater</a>'i
|
||
aracılığıyla kullanılabilen veya GNU'nun
|
||
<a href="https://f-droid.org/packages/org.gnu.icecat/">IceCatMobile</a>
|
||
olarak yeniden markaladığı
|
||
<a href="https://www.mozilla.org/firefox/mobile/">Firefox Mobile</a>'sidir.
|
||
Hafif ve gizliliğe duyarlı uygulamaları tercih eden kullanıcılar ayrıca
|
||
<a href="https://f-droid.org/packages/org.mozilla.klar/">Firefox Klar</a>'ı
|
||
(Firefox Focus olarak da bilinir) denemek isteyebilir.
|
||
</p>
|
||
|
||
<h4 id="email">E-posta</h4>
|
||
|
||
<p>
|
||
<a href="https://f-droid.org/packages/com.fsck.k9/">K-9 Mail</a>,
|
||
kullanıcılarının birden fazla e-posta hesabı eklemelerine olanak tanır ve
|
||
çok çeşitli seçenekler sunar. Ayrıca
|
||
<a href="https://www.f-droid.org/packages/org.sufficientlysecure.keychain/">OpenKeychain</a>
|
||
gibi şifreleme uygulamalarıyla bütünleşmeyi destekler ve GnuPG şifreli
|
||
iletileri okuyabilir.
|
||
</p>
|
||
|
||
<h4 id="im">Anlık Mesajlaşma</h4>
|
||
|
||
<p>
|
||
Anlık mesajlaşma için Özgür Yazılım uygulamalarının durumu karmaşıktır.
|
||
<a href="https://f-droid.org/packages/eu.siacs.conversations/">Conversations</a>
|
||
ve Zom (XMPP/Jabber için, iOS kullanıcıları
|
||
<a href="https://chatsecure.org/">ChatSecure</a>'yi kullanabilir),
|
||
<a href="https://f-droid.org/packages/com.b44t.messenger/">Delta Chat</a>
|
||
(e-posta kullanarak) veya
|
||
<a href="https://f-droid.org/packages/im.vector.alpha/">Riot.im</a>
|
||
(Matrix kullanarak) gibi %100 Özgür Yazılım çözümleri olsa da muhtemelen
|
||
kullanıcı tabanları nispeten küçük olduğu için arkadaşlarınız arasında çok
|
||
yaygın olmayacaklardır. Diğer uygulamalar tamamen veya çoğunlukla Özgür
|
||
Yazılım'dır ancak özgür olmayan sunuculara ve kütüphanelere bağımlılıklar
|
||
gibi başka özellik karşıtlarına sahiptir veya
|
||
<a href="https://signal.org/">Signal</a> veya
|
||
<a href="https://wire.com/">Wire</a> gibi hiçbir sunucu birliği yoktur.
|
||
Anlık mesajlaşmayı olabildiğince özgür, güvenli, merkezi olmayan ve
|
||
kullanıcı dostu hâle getirmek için birkaç girişim vardır ve gelecekte daha
|
||
net önerilerde bulunabilmeyi umuyoruz.
|
||
</p>
|
||
|
||
<h4 id="multimedia">Çoklu Ortam</h4>
|
||
|
||
<p>
|
||
Çok sayıda Özgür Yazılım uygulaması; cep telefonunuzda ses ve videonun
|
||
keyfini çıkarmanızı amaçlamaktadır. Dikkat çeken uygulamalar; YouTube için
|
||
hafif bir arayüz olarak <a href="https://f-droid.org/packages/org.schabi.newpipe/">NewPipe</a>,
|
||
bazı benzersiz özellikler, videolar için
|
||
<a href="https://www.videolan.org/vlc/download-android.html">VLC Player</a>
|
||
veya binlerce radyo istasyonunu dinlemek için
|
||
<a href="https://f-droid.org/packages/net.programmierecke.radiodroid2/">RadioDroid</a>'dir.
|
||
</p>
|
||
|
||
<h4 id="outdoors">Açık Hava</h4>
|
||
|
||
<p>
|
||
Seyahat ederken cep telefonunuz sizin için bir yardımcı olabilir.
|
||
<a href="https://f-droid.org/packages/de.grobox.liberario/">Transportr</a>;
|
||
tüm dünyadaki ülkelerin ve şehirlerin toplu taşıma ağlarını bilir.
|
||
<a href="https://f-droid.org/packages/net.osmand.plus/">OsmAnd</a>; şu
|
||
anda nerede olursanız olun ayrıntılı çevrim dışı ve çevrim içi haritalar
|
||
sunar ve bisikletinizi veya arabanızı sürerken navigasyonu da içerir.
|
||
</p>
|
||
|
||
<h4 id="games">Oyunlar</h4>
|
||
|
||
<p>
|
||
F-Droid neredeyse her zevke uygun çeşitli mobil oyunlar içerir. Örneğin;
|
||
bulmacacılar
|
||
<a href="https://f-droid.org/packages/com.uberspot.a2048/">2048</a>'in
|
||
tadını çıkarabilir, blok oyun alanı oyun türü hayranları
|
||
<a href="https://f-droid.org/packages/net.minetest.minetest/">Minetest</a>'i
|
||
tekli ve çok oyunculu modda oynayabilir. 1010! hayranları için
|
||
<a href="https://www.f-droid.org/packages/io.github.lonamiwebs.klooni/">1010! Klooni</a>
|
||
var.
|
||
</p>
|
||
|
||
|
||
<h2 id="OS">İşletim Sistemleri</h2>
|
||
|
||
<p>
|
||
İşletim sistemi; telefonunuzu kullanmanızı ve üzerinde başka uygulamalar
|
||
çalıştırmanızı sağlayan bir yazılım koleksiyonudur. Android
|
||
<a href="http://www.gnu.org/philosophy/android-and-users-freedom.html">çoğunlukla özgür</a>
|
||
olmasına rağmen birçok telefon özel mülk bileşenler ve eklentilerle
|
||
birlikte gelir. Bazı telefonlarda diğer işletim sistemlerini
|
||
önyüklemenizi ve kurmanızı engelleyen kilitli bir
|
||
<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Booting">önyükleyici</a> de
|
||
bulunur. Android telefon satın almak istiyorsanız önyükleyicinin
|
||
<a href="https://wiki.lineageos.org/devices/">kilidinin açılmış</a>
|
||
olduğundan emin olun.
|
||
</p>
|
||
|
||
<p>
|
||
Bazı aygıtlarda yalnızca zekice hack (üstatlık)'larla kilidi açılabilir ve
|
||
üreticileri, aygıtlarının önyükleyicisinin kilidini açtığınızda
|
||
garantinizin geçersiz olduğunu beyan etme eğilimindedir. Ancak
|
||
1999/44/CE Avrupa Direktifi dikkate alındığında yalnızca aygıtınızın
|
||
yazılımını geliştirmiş veya değiştirmiş olmanız yasal garantinizi
|
||
geçersiz kılmak için yeterli bir neden değildir. Daha fazla bilgi için
|
||
<a href="/freesoftware/legal/flashingdevices.html" title="Telefonunuza root atılması garantisini geçersiz kılar mı?">Carlo Piana ve Matija Šuklje'nin analizlerine</a>
|
||
bakınız. Aygıtlarını kilitli bir önyükleyici ile gönderen veya kilidini
|
||
açmak için araçlar sağlayan şirketler de vardır. Bunun yanı sıra
|
||
<a href="https://wiki.lineageos.org/devices/">aygıtı destekleyen</a>
|
||
Android'in özgür sürümleri olup olmadığını kontrol etmek iyi bir
|
||
fikirdir.
|
||
</p>
|
||
|
||
<h3 id="Replicant">Replicant</h3>
|
||
|
||
<div class="image left">
|
||
<img alt="Replicant" src="/activities/android/replicant.png" />
|
||
</div>
|
||
|
||
<p>
|
||
<a href="http://replicant.us/">Replicant</a> %100 Özgür Yazılım olan
|
||
Android dağıtımıdır. Özgür olmayan sürücüler kullanmadığından şu anda
|
||
sınırlı sayıda aygıtta çalışmaktadır.
|
||
</p>
|
||
|
||
<p>
|
||
Replicant'ın desteğini daha fazla aygıta genişletmesine yardımcı
|
||
olmanızı istiyoruz. Test amacıyla kod ekleyebilir ve
|
||
<a href="https://www.fsf.org/blogs/community/donate-to-replicant-and-support-free-software-on-mobile-devices">aygıtları Replicant ekibine bağışlayabilirsiniz</a>.
|
||
</p>
|
||
|
||
<p>
|
||
Önceden kurulmuş Replicant'lı telefonlar, kârın bir kısmını
|
||
Replicant girişimine geri veren
|
||
<a href="https://tehnoetic.com/index.php?route=product/category&path=59">Tehnoetic</a>'den
|
||
edinilebilir.
|
||
</p>
|
||
|
||
<h3 id="LineagoeOS">LineageOS</h3>
|
||
|
||
<div class="image right">
|
||
<img alt="LineageOS" src="/activities/android/lineageos.png" />
|
||
</div>
|
||
|
||
<p>
|
||
<a href="https://lineageos.org/">LineageOS</a>, Google hesabı olmadan
|
||
kullanabileceğiniz bir Android sürümüdür. Genellikle aygıtınızla
|
||
birlikte gelen yazılımdan daha özgür olsa da özgürlük ana amacı
|
||
değildir. LineageOS
|
||
<a href="https://wiki.lineageos.org/devices/">çoğu Android aygıtta</a>
|
||
çalışırken bir aygıttan getirilen ve ROM'a dâhil olan
|
||
<a href="https://wiki.lineageos.org/devices/">özgür olmayan aygıt sürücülerini ve aygıt yazılımını</a>
|
||
kullanır. LineageOS, durdurulan CyanogenMod projesinin en popüler
|
||
çatalıdır.
|
||
</p>
|
||
|
||
<p>
|
||
LineageOS varsayılan olarak Google Play hizmetlerini içermez, bu da
|
||
özgürlüğünüz için iyidir. Ancak bu özel mülk uygulamalardan veya
|
||
kütüphanelerden bazılarına gerçekten ihtiyacınız varsa Özgür Yazılım
|
||
uygulaması <a href="https://microg.org/">mikroG</a>'yi deneyebilirsiniz.
|
||
</p>
|
||
|
||
<p>
|
||
LineageOS ve diğer işletim sistemlerinin olabildiğince iyi olmasını
|
||
sağlamaya nasıl yardımcı olabileceğiniz ve özgür olmayan parçaları
|
||
nasıl belirleyeceğiniz ve kaldıracağınız hakkında
|
||
<a href="/activities/android/help.html#OS">bilgi</a>
|
||
topladık.
|
||
</p>
|
||
</body>
|
||
<description>Özgür bir işletim sistemi ve özgür uygulamalarla verilerinizin denetimini nasıl yeniden kazanacağınızı öğrenin</description>
|
||
<legal type="cc-license">
|
||
<license>http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/</license>
|
||
<notice>Bu sayfanın bazı bölümleri; Google tarafından oluşturulan, paylaşılan ve Creative Commons 3.0 Atıf Lisansı'nda açıklanan koşullara göre kullanılan çalışmalara dayalı değişikliklerdir. Android, Google Inc.'ın ticari markasıdır.</notice>
|
||
</legal>
|
||
</html>
|
||
<!--
|
||
Local Variables: ***
|
||
mode: xml ***
|
||
End: ***
|
||
-->
|
||
|
||
<!-- LocalWords: FSFE CalDAV CardDAV ownCloud baikal DAViCal SoGO
|
||
-->
|
||
<!-- LocalWords: Kolab MyKolab davmail PIM KDE Kontact pyCardDAV
|
||
-->
|
||
<!-- LocalWords: ACal DAVdroid dropbear rsync RSS NewsBlur ven févr
|
||
-->
|
||
<!-- LocalWords: hugo
|
||
-->
|