fsfe-website/fsfe.org/freesoftware/freesoftware.tr.xhtml

339 lines
14 KiB
HTML
Raw Permalink Blame History

This file contains ambiguous Unicode characters

This file contains Unicode characters that might be confused with other characters. If you think that this is intentional, you can safely ignore this warning. Use the Escape button to reveal them.

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
<html>
<version>8</version>
<head>
<title>Özgür Yazılım</title>
</head>
<body class="toplevel freesoftware">
<h1>Özgür Yazılım Nedir? </h1>
<div id="introduction">
<p>
Özgür Yazılımın ilkeleri, basit ama uzun tarihi nedeniyle oluşan karmaşıklıktan dolayı kafa karışıklığı
olmaması önemlidir. <a href="#freedoms">Dört özgürlüğü</a> ve anlamlarını, Özgür Yazılım lisanslarının
<a href="#licences">temel bilgilerini öğrenin</a>. Özgür Yazılımın sağladığı <a href="#advantages">yararları</a>
ve en yaygın eş anlamlıları hakkında bilgi <a href="#synonyms">edinin.</a>.
</p>
<p>
Yazılımın kendi etki alanının ötesinde, Özgür Yazılımın eğitim, tedarik
ve demokrasi gibi diger alanlarla <a href="#more">etkileşimi</a>
hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.
</p>
</div>
<h2 id="freedoms">Dört Özgürlük</h2>
<p>
Özgür Yazılım, fiyatı değil özgürlüğü ifade eder. Özgür Yazılım kullanıcılarına dört temel özgürlüğü garanti eder.
Bu özgürlüklerden birinin bile olmadığı durumda Özgür Yazılımdan söz edemeyiz.
</p>
<!-- Pie chart and text adopted from p.4 of the PMPC brochure -->
<div class="fsgrid">
<div class="pie">
<div class="pie-use">
<p>Kullan</p>
</div>
<div class="pie-study">
<p>İncele</p>
</div>
<div class="pie-share">
<p>Paylaş</p>
</div>
<div class="pie-improve">
<p>Geliştir</p>
</div>
</div>
</div>
<div class="icon-grid icons-sm">
<ul>
<li>
<img src="/graphics/icons/pie-topleft.png" alt="Dilim grafiğin bir çeyreği" />
<div>
<h3>Kullan</h3>
<p>
Özgür Yazılım herhangi bir amaç için kullanılabilir ve lisans süresinin dolması veya
coğrafi sınırlamalar gibi kısıtlamalar içermez.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/icons/pie-topright.png" alt="Dilim grafiğin bir çeyreği" />
<div>
<h3>İncele</h3>
<p>
Özgür Yazılım ve kaynak kodu herhangi biri tarafindan gizlilik anlaşması veya benzeri kısıtlamalar
olmaksızın incelenebilir.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/icons/pie-bottomleft.png" alt="Dilim grafiğin bir çeyreği" />
<div>
<h3>Paylaş</h3>
<p>
Özgür Yazılım neredeyse hiçbir ücret ödemeden paylaşılabilir ve kopyalanabilir.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/icons/pie-bottomright.png" alt="Dilim grafiğin bir çeyreği" />
<div>
<h3>Geliştir</h3>
<p>
Özgür Yazılım herkes tarafından değiştirilebilir ve bu iyileştirmeler herkese açık olarak paylaşılabilir.
</p>
</div>
</li>
</ul>
</div>
<h2 id="licences">Lisanslar</h2>
<p>
Dört özgürlük bir yazılım lisansı tarafından sağlanır. Yazılım lisansları, bir programın kullanım ve yeniden
kullanım koşullarını tanımlar. Bir yazılımın Özgür Yazılım olarak nitelendirilebilmesi için lisansın
dört özgürlügün tamamını kapsaması gerekir. <a href="https://www.gnu.org/licenses/license-list.html">Özgür Yazılım
Vakfı</a> ve <a href="https://opensource.org/licenses/category">ık Kaynak Girişimi</a>
incelenmiş ve onaylanmış lisansların listesini tutar. Genelde bir uygulamanın lisansı bu listelerde yer almıyorsa, o
uygulama Özgür Yazılım olarak değerlendirilmez.
</p>
<p>
Farklı amaçlara hizmet eden birçok lisans var. Yazılımınızı veya yazılımınızın bir bölümünü birden fazla
lisans altında da lisanslayabilirsiniz. Hangi lisansı seçeceğiniz stratejik bir seçimdir fakat en yaygın olarak
kullanılan lisanslardan birini seçmenizi öneriyoruz. Hukuk ve lisanslama ile ilgili daha fazla bilgi için <a
class="learn-more" href="/freesoftware/legal/faq.html">buraya bakabilirsiniz...&#160;</a>
</p>
<h2 id="advantages">Yararları</h2>
<!-- adopted from PMPC brochure p.16+17 -->
<p>
Özgür Yazılım özgürlükle ilgilidir. Bu özgürlük pratikte kullanıcılar, kuruluşlar, işletmeler
ve devletler için sayısız yarar sağlar.
</p>
<div class="icon-grid">
<ul>
<li>
<img src="/graphics/icons/autonomy.png" alt="Kırık bir zincir" />
<div>
<h3>Özerklik</h3>
<p>
Özgür Yazılım , yalnızca satıcının iş modeline değil, sizin ihtiyaçlarınıza uygun
olarak yazılımların geliştirilmesine ve sürdürülmesine yardımcı olur.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/icons/collaboration.png" alt="Üç kişi" />
<div>
<h3>İşbirliği</h3>
<p>
Özgür Yazılım herkes tarafından gayri münhasır bir şekilde paylaşılabilir
ve kullanılabilir, kamu yararına hizmet eder.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/icons/share-copy.png" alt="Dosya ağacı" />
<div>
<h3>Paylaş ve Kopyala</h3>
<p>
Özgür Yazılım lisansı hiçbir ek ücret ödemeden sınırsız sayıda
kurulumun çalıştırılmasına izin verir.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/icons/no-lock-in.png" alt="Açık bir kilit" />
<div>
<h3>Değiştirilmez Hale Getirememe</h3>
<p>
Özgür Yazılım lisansları, satıcılardan bağımsızlığı güçlendirir ve hizmet
sağlayıcılarda daha fazla seçenek sunar.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/icons/reuse.png" alt="Bir çember" />
<div>
<h3>Tekrar Kullanılabilen Kod</h3>
<p>
Özgür Yazılım bir başka projeniz için kodu tekrar kullanma özgürlügü sağlar.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/icons/innovation.png" alt="Parlak bir ampül" />
<div>
<h3>Yenilik</h3>
<p>
Özgür Yazılım, yeniliği teşvik eder.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/icons/competition.png" alt="Yukarı sağ tarafı gösteren üç ok" />
<div>
<h3>Rekabet</h3>
<p>
Özgür Yazılım tekelleşmeye karşı çıkar ve rekabeti artırır.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/icons/security.png" alt="Bir büyüteç" />
<div>
<h3>Güvenlik</h3>
<p>
Özgür Yazılım, güvenlik açıklarını daha hızlı kapatmaya yardımcı olan bağımsız
güvenlik denetimlerine olanak sağlar.
</p>
</div>
</li>
</ul>
</div>
<h2 id="synonyms">Eşanlamlıları</h2>
<p>
Genellikle Özgür Yazılımın farklı yönlerini ortaya çıkarmak
ve karışıklıkları önlemek amacıyla zamanla insanlar Özgür Yazılım
için farklı isimler ortaya attılar.
</p>
<p>
Özgür Yazılım ilk defa 1986`da yukarda bahsedilen dört özgürlükle bir GNU
<a href="/freesoftware/gnuproject.html">projesinde</a> tanımlandı.1998'de
"Açık Kaynak", Özgür Yazılım için bir pazarlama kampanyası olarak, aynı
özgürlükler göz önünde bulundurularak kuruldu. Özgür Yazılım için yaygın olarak
bilinen diğer etiketler, İngilizce "free" kelimesinin belirsizliğinden kaçınmak
için başlatılan "Libre Software" ve "Free (Libre) Open Source Software"
kısaltmaları olarak "FOSS" veya "FLOSS" dur. Türkçe'de böyle bir karışıklık yoktur.
</p>
<p>
Bir yazılımın hangi seviyede özgürlük içerdiği etiketinden değil
lisansından anlaşılır. Bir başka ifadeyle, aynı özellikler için farklı
terimler kullanılırsa kafanız karışmasın. Eğer terimlerin tarihi arka planını
ve bizim neden özgün terimi kullandığımızı merak ediyorsanız öğrenmek için
<a class="learn-more" href="/freesoftware/comparison.html">burayı okuyabilirsiniz...&#160;</a>
</p>
<p>
Özgür Yazılımı tanımlamak için yaygın olarak yanlış kullanılan eş anlamlı terimlerden biri "Kamuya Açık" (public
domain) ifadesidir. Kamuya açık ve özgür yazılım birbirinden farklı şeyleri ifade eder. Daha basitçe ifade etmek
gerekirse,
kamuya açık yazılım, hiçbir telif hakkının geçerli olmadığı tüm yaratıcı çalışmalardan (yazılım dahil) oluşur. Bu
eserlere ilişkin haklar sona ermiş, açıkça feragat edilmiş veya uygulanamaz olabilir. Bunlar, kamuya açıklık
kavramının arkasındaki çok genel ilkeler olmakla birlikte, neyin kamuya açık olduğu, her zaman bir eserin
kullanılacağı ülkedeki yasal ilkeler tarafından belirlenecektir.
</p>
<p>
Kamusal alandaki yazılımlar Özgür Yazılımın amaçlarıyla örtüşebilirken, kural olarak Özgür Yazılım kamu malı ile eş
anlamlı değildir. Aslında, Özgür Yazılımların çoğu telif hakkı kurallarına bağlıdır. Özellikle Avrupa Birliği'nde
mevcut telif ve patent sistemleri, kamu malı olan bir eserin doğru bir şekilde tespit edilmesini zorlaştırmaktadır.
Bir çalışmayı nasıl paylaşmayı planladığınız konusundaki belirsizliklerden kaçınmak için çalışmanızı kamuya açık
hale getirmektense Özgür Yazılım lisanslarını tercih edebilirsiniz. Özgür Yazılım lisansı, çalışmanız hakkında açık
ve anlaşılır yasal bilgiler sağlar ve bu yazılımın kullanılmasıyla ilgili hak ve yükümlülükleri belirtir.
</p>
<figure>
<peertube url="https://media.fsfe.org/w/xs29yhLxSP1uKLYkSeoKKp" />
<figcaption>
Özgür Yazılım (Açık Kaynak) nedir? Yazılım özgürlüğü üç dakikadan daha kısa bir sürede açıklanıyor!
<a href="https://media.fsfe.org/w/xs29yhLxSP1uKLYkSeoKKp">Tüm altyazılar ve daha fazla video...</a>
</figcaption>
</figure>
<h2 id="more">Daha Fazla Bilgi</h2>
<p>
Özgür Yazılım kendi başına zaten sayısız yarar sağladığı gibi, ayrıca diğer teknik olsun olmasın farklı alanlara
da olumlu katkılarda bulunur. FSFE olarak kurulduğumuz 2001'den beri, özgür yazılımın diğer alanlarda nasıl fark
yaratabileceğine dair araştırmalar yapıyoruz.
</p>
<ul>
<li>
<strong><a href="/freesoftware/democracy.html">Demokrasi</a></strong>:
Teknoloji günümüz toplumunu büyük ölçüde etkiliyor. Bu nedenle teknoloji
üzerindeki denetim sadece küçük bir grubun değil herkesin elinde olmalıdır.
</li>
<li>
<strong><a href="/freesoftware/standards/">ık Standart</a></strong>: Açık Standartlar,
insanların her türlü veriyi özgürce ve mükemmel bir doğrulukla paylaşmasına olanak tanır.
Birlikte çalışabilirliğin önündeki kilitlenmeye ve diğer yapay engellere direnirler ve
satıcılar ile teknoloji çözümleri arasında seçim yapılmasını teşvik ederler.
</li>
<li>
<strong><a href="/freesoftware/education/">Eğitim</a></strong>: Özgür
Yazılım pedagojik açıdan daha üstün niteliklidir. Temel özgürlük ve işbirliği ruhu,
demokratik bir ortamdaki eğitim için gereklidir.
</li>
<li>
<strong><a href="/freesoftware/procurement/">Kamu
Tedariği</a></strong>: Özgür Yazılım, kamu sektörü için
mükemmel bir seçimdir. Devlet kurumlarının kullanabileceği,
inceleyebileceği, geliştirebileceği ve birbirleriyle
paylaşabileceği bir kâmu kaynağıdır. Vatandaşlar için bu
şeffaflık, maliyet verimliliği ve devletle kendilerine
en uygun şekilde etkileşim kurma özgürlüğü anlamına gelir.
</li>
<li>
<strong><a href="/freesoftware/developmentcooperation/">Uluslararası
Kalkınma İşbirliği</a></strong>: Küresel ekonomik, sosyal, ekolojik ve
politik koşulların sürdürülebilir kalkınması ile ilgilenir.
Özgür Yazılım, yasal olarak uyumlu uluslararası işbirliğini
ve yeniden kullanımı garanti eden vazgeçilmez bir temel teknoloji
haline geliyor. Bu teknoloji aynı zamanda eşzamanlı yerel uyarlanabilirlikle küresel
ölçeklendirmeyi mümkün kılıyor.
</li>
<li>
<strong><a href="/freesoftware/artificial-intelligence.html">Yapay
Zeka</a></strong>: Yapay Zeka son birkaç yılda inanılmaz gelişmeler
kaydetti ve yavaşlayacak gibi gözükmüyor.Yapay Zeka uygulamaları birçok
vatandaşın hayatına yarar sağlarken aynı zamanda teknolojiyi denetleme
gücümüz ile bazı temel haklarımızı tehlikeye atıyor. Yapay Zeka uygulamalarının
Özgür Yazılım lisansı altında yayınlanması, daha fazla erişilebilirlik,
şeffaflık ve adaletin yolunu açıyor.
</li>
<li>
<strong><a href="/activities/swpat/swpat.html">Yazılım Patentlerinin
Sonlandırılması</a></strong>, yazılım kullanıcılarının, yazılımın
dağıtımına ve geliştirilmesine katılabilmeleri için önemli bir önlemdir. Yazılım patentleri, patent sahiplerine
yazılım geliştiricilerin patentli fikirleri kullanmasını yasaklama konusunda
yasal güç vererek yazılımın geliştirilmesine ve dağıtımına yasal ve
finansal tehlikeler ekler. Bunun sonucunda yazılım patentleri yeniliğe, ekonomiye ve topluma
zarar verir.
</li>
<li>
<strong><a href="/freesoftware/sustainability/sustainability.html">Sürdürülebilirlik</a></strong>:
Herkes Özgür Yazılımı geçmişten, bugünden ve gelecekten bir sınırlama olmaksızın kullanabilir.
Özgür Yazılım ile bilgisayar programlarını koruyabilir ve yazılımın eskimesini önleyebiliriz.
Donanımı onarabilir ve yeniden kullanabilir, kullanım ömrünü uzatabilir ve
doğal kaynakları koruyabiliriz.
</li>
</ul>
</body>
</html>