fsfe-website/fsfe.org/activities/deviceneutrality/index.nl.xhtml

376 lines
23 KiB
HTML

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
<html>
<version>1</version>
<head>
<title>Apparaatneutraliteit</title>
</head>
<body class="article">
<h1>Apparaatneutraliteit</h1>
<div>
<div id="introduction">
<p>
Hoewel digitale apparaten vandaag de dag alomtegenwoordig zijn, neemt het aantal apparaten
waarop gebruikers geen Vrije Software kunnen draaien, exponentieel toe. Het
gevolg is een toenemend verlies van controle van gebruikers over de technologie.
Apparaatneutraliteit wil eindgebruikers in staat stellen de poortwachters te omzeilen teneinde een niet-discriminerend gebruik van Vrije Software op hun apparaten te hebben.
</p>
</div>
<!-- @TRANSLATORS: the banner's source file you find here:
https://download.fsfe.org/device-neutrality/device-neutrality-logo-banner.odp -->
<figure class="max-width-100 no-border">
<img
src="https://pics.fsfe.org/uploads/medium/fd/a2/78ed39d4c12a02fad06ec086ba44.png"
alt="Apparaatneutraliteit: Vrije Software in apparaten beschermen" />
</figure>
<div class="toc">
<p>Inhoud</p>
<ol>
<li>
<a href="#dn-re-empowerment">Apparaten en hernieuwde macht van eindgebruikers</a>
</li>
<li>
<a href="#general-purpose-computer-free-software">Computers voor algemeen gebruik en Vrije Software</a>
</li>
<li>
<a href="#gatekeeper-control-monopoly-devices">Monopolie van poortwachters over apparaten</a>
</li>
<li>
<a href="#device-neutrality-free-software">Apparaatneutraliteit en Vrije Software</a>
<ol>
<li><a href="#dn-software-freedom">Softwarevrijheid</a></li>
<li><a href="#dn-no-lock-in">Geen vergrendeling</a></li>
<li><a href="#dn-control-over-data">Controle van eindgebruikers over data</a></li>
</ol>
</li>
<li>
<a href="#dn-reality">Van Apparaatneutraliteit een realiteit maken</a>
</li>
</ol>
</div>
<h2 id="dn-re-empowerment">Apparaten en hernieuwde macht van eindgebruikers</h2>
<p>
We kennen allemaal het plezier van een nieuw apparaat en de opwinding van het ontdekken
van functies en mogelijkheden. Laten we ons het scenario voorstellen waarin u
een nieuwe slimme telefoon hebt gekocht.
</p>
<p>
U vindt het spannend om te leren en te ontdekken wat uw apparaat allemaal kan.
U wilt apps installeren, de camera gebruiken, het internet opgaan,
spelletjes spelen en genieten van alles wat uw apparaat kan. Maar al snel begint u zich te realiseren dat er iets mis is. Om uw telefoon op te kunnen starten, wordt u gevraagd om een online account aan te maken
voor het gebruik van het toestel.
</p>
<p>
Verder begint u te merken hoe beperkt u bent in het downloaden en installeren van nieuwe apps en
programma's. De enige mogelijkheid is via de apps store of marketplace van de fabrikant.
Het kan zelfs verboden zijn om software van derden zijdelings te laden of te installeren,
inclusief <a href="https://www.f-droid.org/">alternatieve softwarepakketbronnen</a>.
Het vreemdste is dat u geen voorgeïnstalleerde programma's mag verwijderen die
die het geheugen van het apparaat in beslag nemen en de batterij overmatig leegtrekken.
</p>
<p>
U denkt misschien dat dit een probleem is met het besturingssysteem en gaat op zoek
naar alternatieven. Uw apparaat start echter alleen op met een specifiek, geheel of gedeeltelijk eigen
systeem. Met andere woorden, u kunt geen ander besturingssysteem installeren. Ten slotte realiseert u zich helaas dat, hoewel uw slimme telefoon een computer voor algemeen gebruik is, u opgescheept zit met een
kunstmatig beperkt apparaat dat veel minder presteert dan u had verwacht.
</p>
<figure class="no-border">
<img
src="https://pics.fsfe.org/uploads/big/d0988bf4e317a6cd7953689adf50b573.jpg"
alt="Persoon staart naar slimme telefoon op de tafel." />
<figcaption>
Beperkingen aan Vrije Software, vergrendeling ("lock-in") door verkopers en gebrek aan controle over persoonlijke
data zijn op dit moment hindernissen voor eindgebruikers op digitale markten.
</figcaption>
</figure>
<p>
Problemen als deze, en vele andere met betrekking tot browsers, zoekmachines, en
hardware, zijn een alledaags verschijnsel op digitale markten. Eindgebruikers ondervinden
een ernstige beperking van hun rechten en mogelijkheden om hun apparaten vrij te gebruiken.
Basisvrijheden zoals het installeren en verwijderen van software worden op oneerlijke wijze beperkt
door deze bedrijven, ook wel "poortwachters" genoemd, vanwege hun monopolistische controle over apparaten.
</p>
<p>
Apparaatneutraliteit is een beleidsconcept om eindgebruikers in staat te stellen poortwachters te omzeilen
teneinde Vrije Software te draaien en, onafhankelijk van de controle
uitgeoefend door hardware fabrikanten, verkopers en platformen, diensten te gebruiken. Op deze pagina
leert u dat Apparaatneutraliteit kan worden bereikt door het beschermen van
softwarevrijheid in apparaten, bescherming van eindgebruikers tegen vergrendeling ("lock-in") en het bevorderen van gestandaardiseerde manieren van data-interoperabiliteit.
</p>
<h2 id="general-purpose-computer-free-software">Computers voor algemeen gebruik en Vrije Software</h2>
<p>
Digitale apparaten zijn in alle aspecten van het leven een realiteit. We gebruiken ze
voor werk, communicatie, amusement en internettoegang. Dergelijke apparaten
zijn krachtige machines, die ons toegang geven tot een enorm aantal
functies en een bijna oneindig aantal taken kunnen uitvoeren. Onze slimme telefoons,
tablets, laptops en andere aangesloten apparaten zijn <strong>computers voor algemeen gebruik
</strong>. Dat betekent dat we elke software kunnen draaien die we maar willen om
volledig gebruik te maken van de hardware. Dit potentieel wordt bevorderd door Vrije Software.
</p>
<p>
Softwarevrijheid hangt af van hoe we software in apparaten kunnen draaien. Het waarborgen van <a
href="/freesoftware/freesoftware.html">de vier vrijheden van Vrije Software</a>
over besturingssystemen, drivers, app-winkels, browsers, en alle andere software is
cruciaal: niet alleen voor de keuzevrijheid, maar ook voor een gezonde,
concurrerende en democratische digitale omgeving.
</p>
<figure class="no-border">
<img
src="https://pics.fsfe.org/uploads/medium/d534afb7636cafbee2ec91bda7283ec0.png"
alt="Tekening van een computer en een slimme telefoon." />
<figcaption>
Iedereen zou de software die men wil moeten kunnen gebruiken op eigen computers voor algemeen gebruik.
</figcaption>
</figure>
<h2 id="gatekeeper-control-monopoly-devices">Monopolie van poortwachters over apparaten</h2>
<p>
Hoewel de apparaten die we gebruiken computers voor algemeen gebruik zijn, hebben
fabrikanten, verkopers en internetplatforms de softwarevrijheid beperkt door monopolistische controle uit te oefenen over apparatuur van eindgebruikers. Deze macht wordt gebruikt over belangrijke functies en componenten van
apparaten, zoals besturingssystemen, browsers en app-winkels. Aangezien deze elementen
essentieel zijn voor het functioneren van apparaten, vormen zij een
<strong>afsluitingsmonopolie</strong>, dat dergelijke bedrijven bevoegdheden verleent in de
in die zin dat zij kunnen worden beschouwd als "poortwachters van toegangspoorten" voor
eindgebruikers om toegang te krijgen tot en controle uit te oefenen over software, hardware en diensten van hun apparaten.
</p>
<p>
Fabrikanten, verkopers en platforms die apparaten controleren kunnen
een <strong>poortwachter-functie</strong> vervullen, op vergelijkbare wijze als een aanbieder van
een internettoegangsverbinding die een toegang naar het internet controleert. Hoe belangrijker
de functies en componenten van het apparaat voor de eindgebruiker zijn, des te
steviger de positie van de poortwachter op de digitale markten kan worden verankerd.
</p>
<p>
Gemonopoliseerde markten zijn schadelijk voor de eerlijke concurrentie
en het welzijn van de consument. Met poortwachters die besturingssystemen,
app-winkels, browsers en belangrijke online diensten controleren, worden eindgebruikers achtergelaten met
geen of weinig keuzes, waardoor individuele vrijheden en zelfbeschikking worden belemmerd.
In het algemeen wordt controle door een poortwachter bereikt door:
</p>
<ul>
<li>
<strong>Softwarevrijheid beperken</strong>: Poortwachters beperken of verhinderen dat gebruikers
verschillende besturingssystemen, browsers, app-winkels, drivers,
enz. op hun apparaten installeren. Ze leggen gebruikers ook vooraf geïnstalleerde apps op en
maken verwijdering ervan onmogelijk.
</li>
<li>
<strong>Apparaten vergrendelen</strong>: Dergelijke bedrijven belemmeren
interoperabiliteit, oefenen strikte controle uit over API's en passen propriëtaire
normen toe, waardoor ze functionaliteit, belemmeren en toegang tot drivers en hardware blokkeren.
</li>
<li>
<strong>Toenemende overstapkosten</strong>: Poortwachters houden gebruikers
in "ommuurde tuinen", binden apparaten aan online accounts, bundelen app-winkels en belemmeren de overdraagbaarheid van data, waardoor het voor gebruikers moeilijker wordt om over te stappen wanneer het gaat om software, apparaten en diensten.
</li>
</ul>
<figure class="no-border">
<a
href="https://pics.fsfe.org/uploads/medium/77a19abc35b147a07d16525ddf38b37a.png">
<img
src="https://pics.fsfe.org/uploads/medium/77a19abc35b147a07d16525ddf38b37a.png"
alt="Tekening van een slimme telefoon, een persoon en gesloten apparaten." />
</a>
<figcaption>
De macht van poortwachters over apparaten: beperking van de softwarevrijheid, vergrendeling van apparaten en hogere overstapkosten.
</figcaption>
</figure>
<module id="banner-subscribe" />
<h2 id="device-neutrality-free-software">Apparaatneutraliteit en Vrije Software</h2>
<p>
De monopolistische macht van poortwachters bedreigt softwarevrijheid, individuele
autonomie, consumentenwelzijn en digitale soevereiniteit. Apparaatneutraliteit
vertegenwoordigt manieren om de macht van poortwachters te onderbreken en zowel de concurrentie op de markten alswel de controle van de eindgebruiker over de apparaten te herstellen. Gebruikers zouden in staat moeten zijn om de poortwachters te omzeilen en de mogelijkheid te hebben om op hun apparatuur Vrije Software te draaien. Het hoofddoel van Apparaatneutraliteit is het oplossen van het
opzeggingsmonopolie op apparaten, zodat gebruikers op hun apparaten kunnen genieten van softwarevrijheid en toegang hebben tot alternatieve diensten.
</p>
<p>
Herstel van de controle van de eindgebruiker over apparaten en eerlijke concurrentie op digitale
markten vereist het vrijwaren van de softwarevrijheid in apparaten, het beschermen van eindgebruikers
tegen vergrendeling ("lock-in") en het bevorderen van de controle van de eindgebruiker over data.
</p>
<div class="icon-grid one-per-row">
<ul>
<li>
<img src="/graphics/icons/autonomy.png" alt="Een gebroken ketting" />
<div>
<h3 id="dn-software-freedom">Softwarevrijheid</h3>
<p>
Het blokkeren van de vrijheid van eindgebruikers om op hun apparaten software te installeren, uit te voeren en te verwijderen is een centrale bron van controle door poortwachters. Hoewel poortwachters zouden kunnen argumenteren dat het installeren van software van derden mogelijk schadelijk kan zijn voor gebruikers vanwege veiligheid, data-integriteit en privacy, zijn in feite commerciële belangen de belangrijkste drijfveer om gebruikers in te sluiten.
</p>
<p>
In plaats daarvan vereist het terugkrijgen van controle over apparaten door eindgebruikers het veiligstellen van softwarevrijheid. Gebruikers moeten de mogelijkheid hebben om software te installeren en te verwijderen, inclusief besturingssystemen en app-winkels. Bovendien moeten poortwachters dezelfde toegang voor applicaties van derden verlenen als voor de voorgeïnstalleerde applicaties.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/icons/no-lock-in.png" alt="Een open slot" />
<div>
<h3 id="dn-no-lock-in">Geen vergrendeling</h3>
<p>
Gebruikers in zeer restrictieve omgevingen houden is een andere belangrijke bron van controle door poortwachters. Gebruikers kunnen alleen
toegang krijgen tot verschillende diensten en deze gebruiken als hun apparaten met andere apparaten en diensten kunnen communiceren. Grote spelers in de tech-industrie oefenen directe
controle uit over hun klanten door hen te vergrendelen ("lock-in") in een zeer beperkt aantal
propriëtaire alternatieven die opereren binnen een "compatibel" maar niet
interoperabel ecosysteem. Dit resulteert in minder vrijheid voor gebruikers en
toenemende overstapkosten.
</p>
<p>
Daarom zijn een hoge mate van interoperabiliteit, een brede implementatie
van <a href="/freesoftware/standards/index.html">Open Standaarden</a> en gemakkelijke toegang tot de API-specificaties en functionaliteiten die door apps van derden worden aangeroepen, van fundamenteel belang. Even belangrijk is dat apparaten niet gebundeld worden met app-winkels en online-accounts.
Poortwachters moeten apps van derde app-winkels en codepakketbronnen in hun apparaten toestaan. Poortwachters zouden in hun winkels niet-discriminerende toegang tot Vrije Software moeten geven en eigen producten niet mogen bevoordelen of een ongepaste voorkeur geven.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/icons/transparency.png" alt="Een open hand" />
<div>
<h3 id="dn-control-over-data">Controle van eindgebruikers over data</h3>
<p>
Het doorbreken van monopolies over
apparaten vereist noodzakelijkerwijs dat gebruikers in staat worden gesteld hun eigen data op hun eigen apparatuur te controleren. Slimme telefoons en horloges evenals andere computers zijn zeer persoonlijke
apparaten die een grote hoeveelheid persoonlijke en niet-persoonlijke
data bevatten waar de gebruikers om geven. De overdracht van die data vormt overstapkosten die doorslaggevend kunnen zijn om gebruikers ervan te weerhouden gebruik te maken van hun vrijheid om
van apparaat te veranderen. Dit is vooral problematisch bij het overschakelen tussen
besturingssystemen. Bovendien heeft het belang van de correlatie tussen
data en software de neiging groter te worden, en verdere ontwikkelingen met
kunstmatige intelligentie en toekomstige technologieën te omvatten, die een
extra complexiteitslaag zal creëren voor de eindgebruikers die hun data controleren.
</p>
<p>
Daarom moeten eindgebruikers gemakkelijk persoonlijke
data van apps, besturingssystemen en apparaten over kunnen plaatsen. Het allerbelangrijkste is
dat poortwachters gebonden moeten zijn aan <a
href="/freesoftware/standards/index.html">Open Standaarden</a> en
gemeenschappelijke interfaces voor data-overdracht.
</p>
</div>
</li>
</ul>
</div>
<hr />
<h2 id="dn-reality">Van Apparaatneutraliteit een realiteit maken</h2>
<p>
Sinds haar ontstaan heeft de FSFE zich ingespannen om de controle over
technologie in de handen van de gebruikers te leggen. Door de jaren heen hebben wij
ervaring opgebouwd met verschillende specifieke activiteiten die gericht zijn op hoe gebruikers
hun controle over apparaten kunnen behouden. Wij hebben nauw samengewerkt met beleidsmakers,
gemeenschappen en bedrijven om ervoor te zorgen dat eindgebruikers de macht krijgen over
technologie. Ons werk bestond erin de eisen inzake apparaatneutraliteit te vertalen in
een levendige realiteit voor de digitale markten met verschillende specifieke activiteiten en
initiatieven.
</p>
<h3 id="dn-dma">Wet op de Digitale Markten</h3>
<p>
In 2022 werden verschillende onderdelen van Apparaatneutraliteit opgenomen in de
<a href="/activities/dma/dma.html">Wet op de Digitale Markten (DMA)</a>,
het grootste initiatief van de Europese Unie om de poortwachters op de digitale markten te reguleren.
Hoewel de wet de beginselen bevat om Apparaatneutraliteit te verwezenlijken, heeft de regelgeving ervan alleen betrekking op zeer grote platforms.
De DMA stelt verplichtingen vast voor poortwachters: "do's" en "don'ts" waaraan zij
zich moeten houden, en schrijft boetes en straffen voor in geval van overtredingen.
De DMA omvat verschillende regels betreffende apparaatneutraliteit, waaronder
waarborging van het recht om vooraf geïnstalleerde software te verwijderen en verscheidene
maatregelen ter voorkoming van vergrendeling ("lock-in") en ter bevordering van interoperabiliteit en
controle van de eindgebruiker over eigen persoonsgegevens.
</p>
<h3 id="dn-initiatives">Initiatieven voor Apparaatneutraliteit</h3>
<p>
Ecosystemen van apparaten zijn uiterst complex, en het handhaven van Apparaatneutraliteit vereist speciale initiatieven die gericht zijn op specifieke aspecten van de manier waarop eindgebruikers
apparaten gebruiken en ermee omgaan. Door de jaren heen hebben onze activiteiten betrekking gehad
op verschillende onderdelen van de Apparaatneutraliteit, zoals het bevorderen van softwarevrijheid,
bescherming van eindgebruikers tegen vergrendeling ("lock-in"), en bevordering van zelfwerkzaamheid met betrekking tot persoonlijke gegevens.
</p>
<div class="icon-grid">
<ul>
<li>
<img src="/graphics/icons/legal-structure.png" alt="Een symbool van een juridisch document" />
<div>
<h3 id="id-dma-icon">DMA</h3>
<p>
De <a href="/activities/dma/dma.html">Wet op de Digitale Markten (DMA)</a>
is een spelbreker voor de regulerende poortwachters. De regels ervan hebben betrekking op verschillende
aspecten van de neutraliteit van het apparaat. De FSFE heeft meegewerkt aan het wetgevingsproces
en volgt de uitvoering ervan op de voet.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/logos/RouterFreedom-logo.png" alt="Logo Routervrijheid" />
<div>
<h3 id="id-router-freedom">Routervrijheid</h3>
<p>
<a href="/activities/routers/routers.html">Routervrijheid</a> is het recht
dat iedereen heeft om eigen routers en modems te kiezen en te gebruiken. De FSFE werkt al
een decennium aan het verwezenlijken van dit recht.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/logos/ua.png" alt="Logo van Android Opwaarderen" />
<div>
<h3 id="id-ua">Android Opwaarderen</h3>
<p>
Vrije Software helpt om de levensduur van apparaten te verlengen. Met <a href="/activities/upcyclingandroid">Android Opwaarderen</a>
promoten we duurzame manieren om softwareveroudering in de Android-wereld tegen te gaan.
</p>
</div>
</li>
<li>
<img src="/graphics/logos/radiodirective.png" alt="Logo van de activiteit 'Richtlijn voor radioafsluiting'" />
<div>
<h3 id="id-red">Richtlijn voor radioafsluiting</h3>
<p>
De EU-wetgeving kan soms hindernissen opwerpen voor het gebruik van Vrije Software
in radioapparatuur. Wij promoten <a href="/activities/radiodirective/radiodirective.html">betere oplossingen voor beleid en wetgeving</a> voor eindgebruikers van radioapparatuur.
</p>
</div>
</li>
</ul>
</div>
<figure class="no-border">
<img
src="https://pics.fsfe.org/uploads/medium/991c7845beed330024615173a7c4175d.jpg"
alt="Drie vrolijke personen werken samen met computers en slimme telefoons." />
<figcaption>
Mensen zouden controle over technologie moeten hebben. Help ons om van Apparaatneutraliteit een realiteit te maken!
</figcaption>
</figure>
<p>
Hoewel de principes van Apparaatneutraliteit gemeengoed lijken voor de Vrije Softwaregemeenschap, is het voor poortwachters toch ongewoon om ze bij huidige
commerciële praktijken na te leven. Het vergt veel middelen om toezicht te houden op de handhaving van en
naleving van de DMA, het uitvoeren van apparaatgerelateerde activiteiten en
softwarevrijheid te bevorderen. <fsfe-cd-donate-link>Overweeg alstublieft om FSFE-donateur</fsfe-cd-donate-link> te worden: zo maakt u ons engagement op lange termijn en onze
professionele toeweiding in het verdedigen van de rechten van mensen om controle te hebben over
technologie mogelijk.
</p>
<p class="text-center">
<fsfe-cd-donate-link class="btn btn-lg btn-primary">
Ik wil doneren voor Apparaatneutraliteit!
</fsfe-cd-donate-link>
</p>
</div>
<related-feed tag="deviceneutrality" />
</body>
<sidebar promo="our-work">
<h2>Apparaatneutraliteit afdwingen</h2>
<ul>
<li><a href="/activities/dma/dma.html">Apparaatneutraliteit en de DMA</a>
</li>
</ul>
<h2>Vrije Software en Apparaten</h2>
<ul>
<li><a href="/activities/routers/">Routervrijheid</a></li>
<li><a href="/activities/upcyclingandroid/">Android Opwaarderen</a></li>
<li><a href="/activities/radiodirective/">EU Radio Lockdown</a></li>
</ul>
<h2>Steun de FSFE</h2>
<p>
Als niet-gouvernementele organisatie zonder winstoogmerk werkt de Free Software Foundation
Europe om algemeen begrip en steun voor Vrije Software
en Open Standaarden te creëren in de politiek, het bedrijfsleven, het recht en de samenleving in het algemeen.
Door donateur te worden van de FSFE steunt u ons werk en helpt u onze financiële onafhankelijkheid te verzekeren.
</p>
<fsfe-cd-donate-link class="big-donate">Word een supporter</fsfe-cd-donate-link>
</sidebar>
<translator>André Ockers</translator>
</html>